Husband and wife आज च्या महागाईच्या युगात प्रत्येक कुटुंबाला आर्थिक स्थिरतेची गरज असते. भारतीय टपाल विभागाची मासिक उत्पन्न योजना (POMIS) ही अशी एक योजना आहे जी पती-पत्नीला नियमित मासिक उत्पन्नाची हमी देते. या योजनेमध्ये सुरक्षित गुंतवणूक करून दरमहा निश्चित रक्कम मिळवता येते. हाल च्या बदलांनुसार या योजनेत व्याजदर वाढवून गुंतवणुकीची मर्यादा देखील वाढवण्यात आली आहे.
पोस्ट ऑफिस मासिक उत्पन्न योजनेचे महत्त्व
भारतीय टपाल सेवा ही देशातील सर्वात जुनी आणि विश्वसनीय संस्था आहे. या संस्थेने गेल्या अनेक दशकांपासून छोट्या गुंतवणुकदारांसाठी विविध बचत योजना चालवल्या आहेत. POMIS हीही अशीच एक योजना आहे जी खासकरून मध्यमवर्गीय कुटुंबांसाठी डिझाइन केली गेली आहे. सरकारी हमी असल्यामुळे ही योजना पूर्णपणे सुरक्षित मानली जाते.
योजनेची मूलभूत माहिती
पोस्ट ऑफिस मासिक उत्पन्न योजनेमध्ये एकदा पैसे गुंतवल्यानंतर दरमहा निश्चित व्याज मिळते. सध्या या योजनेत ७.४% वार्षिक व्याजदर आहे. हा व्याजदर १ एप्रिल २०२३ पासून वाढवण्यात आला आहे. याचा अर्थ असा की गुंतवणुकदारांना आधीपेक्षा अधिक परतावा मिळत आहे.
व्यक्तिगत आणि संयुक्त खाते यातील फरक
व्यक्तिगत खाते:
व्यक्तिगत खात्यामध्ये एकटा व्यक्ती गुंतवणूक करू शकतो. या खात्यासाठी कमाल मर्यादा ९ लाख रुपये आहे. या खात्यावर फक्त खातेधारकाचे नियंत्रण असते आणि त्याच्या मृत्यूनंतर नामनिर्देशित व्यक्तीस पैसे मिळतात.
संयुक्त खाते:
संयुक्त खात्यामध्ये दोन किंवा तीन व्यक्ती एकत्र गुंतवणूक करू शकतात. सामान्यतः हे पती-पत्नी मिळून उघडतात. या खात्यासाठी कमाल मर्यादा १५ लाख रुपये आहे, जी व्यक्तिगत खात्यापेक्षा ६ लाख रुपये जास्त आहे.
संयुक्त खात्याचे फायदे
1. अधिक गुंतवणूक मर्यादा
संयुक्त खात्यामध्ये १५ लाख रुपयांपर्यंत गुंतवणूक करता येते. याचा अर्थ असा की पती-पत्नी मिळून जास्त पैसे गुंतवून अधिक मासिक उत्पन्न मिळवू शकतात.
2. कुटुंबिक आर्थिक नियोजन
संयुक्त खात्यामुळे कुटुंबातील आर्थिक जबाबदारी दोघांमध्ये विभागली जाते. यामुळे आर्थिक निर्णय घेताना दोघांचा सहभाग असतो.
3. कायदेशीर सुरक्षा
संयुक्त खात्यामध्ये कोणत्याही एका व्यक्तीचे काहीही झाले तरी दुसरा व्यक्ती खातेवर हक्क सांगू शकतो.
मासिक उत्पन्नाची गणना
सध्याच्या ७.४% व्याजदरानुसार:
- १५ लाख रुपयांवर: दरमहा ९,२५० रुपये व्याज
- १० लाख रुपयांवर: दरमहा ६,१६७ रुपये व्याज
- ५ लाख रुपयांवर: दरमहा ३,०८३ रुपये व्याज
जर पती-पत्नीने संयुक्त खात्यामध्ये पूर्ण १५ लाख रुपये गुंतवले तर त्यांना दरमहा ९,२५० रुपये व्याज मिळेल. हे पैसे त्यांच्या बचत खात्यामध्ये थेट जमा होतील.
योजनेचे नियम आणि अटी
मुदत:
या योजनेची मुदत ५ वर्षे आहे. मुदत पूर्ण झाल्यानंतर मूळ रक्कम परत मिळते.
मुदत वाढवणे:
गरज पडल्यास या योजनेची मुदत आणखी ५ वर्षांनी वाढवता येते. मुदत वाढवताना मूळ व्याजदर तसाच राहतो.
मुदतपूर्व रक्कम काढणे:
- एक वर्षानंतर: कोणतेही शुल्क नाही
- १ ते ३ वर्षांमध्ये: २% शुल्क
- ३ वर्षांनंतर: १% शुल्क
खाते उघडण्याची प्रक्रिया
आवश्यक कागदपत्रे:
- ओळखीचे पुरावे: आधार कार्ड, पॅन कार्ड, मतदार ओळखपत्र
- पत्त्याचे पुरावे: विद्युत बिल, टेलिफोन बिल, रेशन कार्ड
- फोटो: पासपोर्ट साइज फोटो
- बँक तपशील: बचत खात्याची माहिती व्याज जमा करण्यासाठी
प्रक्रिया:
- जवळच्या पोस्ट ऑफिसमध्ये जा
- POMIS अर्ज फॉर्म भरा
- आवश्यक कागदपत्रे जोडा
- प्रारंभिक रक्कम जमा करा
- नामनिर्देशन करा
कर संबंधी माहिती
TDS (कर कापणी):
या योजनेतील व्याजावर TDS लागू होत नाही. म्हणजे मिळणारे व्याज पूर्ण रकमेत मिळते.
आयकर दायित्व:
मिळणारे व्याज हे आयकराच्या कक्षेत मोडते. त्यामुळे वार्षिक आयकर भरताना हे व्याज कमाई म्हणून दाखवावे लागते.
कर बचतीची संधी
पोस्ट ऑफिसच्या काही इतर योजनांप्रमाणे POMIS मध्ये थेट कर बचत नाही. परंतु मिळणारे व्याज बचत करून इतर कर बचत योजनांमध्ये गुंतवता येते.
निवृत्तीनंतरच्या काळासाठी योग्यता
ही योजना निवृत्त झालेल्या व्यक्तींसाठी खूप उपयुक्त आहे कारण:
1. निश्चित उत्पन्न
निवृत्तीनंतर पगार थांबल्यानंतर ही योजना नियमित उत्पन्नाचा आधार देते.
2. सुरक्षितता
सरकारी हमी असल्यामुळे जोखीम अगदी कमी आहे.
3. तरलता
गरज पडल्यास मुदतपूर्व पैसे काढता येतात.
वृद्ध नागरिकांसाठी विशेष फायदे
वृद्ध नागरिकांना या योजनेत काही अतिरिक्त फायदे मिळतात:
- सोपी प्रक्रिया
- कमी कागदपत्रे
- विश्वसनीयता
- तत्काळ व्याज प्राप्ती
योजनेच्या तुलनेत इतर पर्याय
बँकांच्या FD च्या तुलनेत:
- अधिक व्याजदर
- मासिक व्याज प्राप्ती
- सरकारी हमी
PPF च्या तुलनेत:
- मासिक व्याज (PPF मध्ये वार्षिक)
- कमी कालावधी (PPF मध्ये १५ वर्षे)
- तरलता (PPF मध्ये ७ वर्षांपूर्वी काढता येत नाही)
अपेक्षित परतावा
जर एखादे कुटुंब ५ वर्षांसाठी १५ लाख रुपये गुंतवले तर:
- एकूण व्याज: ५,५५,००० रुपये
- मासिक उत्पन्न: ९,२५० रुपये
- वार्षिक उत्पन्न: १,११,००० रुपये
सावधगिरीचे मुद्दे
1. महागाई दर
व्याजदर निश्चित असला तरी महागाईमुळे पैशाची वास्तविक किंमत कमी होऊ शकते.
2. व्याजदरातील बदल
नवीन गुंतवणुकीसाठी व्याजदर बदलू शकतो.
3. कर दायित्व
मिळणारे व्याज हे कर योग्य उत्पन्न मानले जाते. सरकारी धोरणे बदलत राहतात. त्यामुळे या योजनेत भविष्यात काही बदल होऊ शकतात. परंतु अस्तित्वात असलेली गुंतवणूक सुरक्षित राहते.
पोस्ट ऑफिस मासिक उत्पन्न योजना ही मध्यमवर्गीय कुटुंबांसाठी एक आदर्श गुंतवणूक पर्याय आहे. पती-पत्नी मिळून संयुक्त खाते उघडून या योजनेचा जास्तीत जास्त फायदा घेऊ शकतात. सुरक्षितता, नियमित उत्पन्न आणि सरकारी हमी या तीन गोष्टी या योजनेला इतर गुंतवणूक पर्यायांपेक्षा वेगळे बनवतात. निवृत्तीच्या नियोजनासाठी आणि आर्थिक स्थिरतेसाठी ही योजना खरोखरच उपयुक्त ठरू शकते.
अस्वीकरण: वरील माहिती इंटरनेट प्लॅटफॉर्मवरून संकलित केली आहे. आम्ही या बातमीच्या 100% सत्यतेची हमी देत नाही. कृपया सविचार विचार करून पुढील प्रक्रिया करा. अधिकृत माहितीसाठी संबंधित पोस्ट ऑफिस किंवा भारतीय टपाल विभागाशी संपर्क साधावा.
