ST Corporation महाराष्ट्र राज्य सड़क परिवहन महामंडळ (एसटी) ने अलीकडेच एक अभूतपूर्व निर्णय घेतला आहे जो राज्यातील वाहतूक व्यवस्थेत मोठा बदल घडवून आणणार आहे. राज्यभरातील प्रवाशांच्या सेवेत गुंतलेली आणि ‘लाल परी’ म्हणून प्रसिद्ध असलेली एसटी आता पर्यावरणपूरक वाहतुकीच्या दिशेने मोठे पाऊल टाकत आहे. येत्या दोन वर्षांत पाच हजार इलेक्ट्रिक बसचा समावेश एसटीच्या ताफ्यात करण्याचा महत्त्वाकांक्षी निर्णय घेण्यात आला आहे.
हा निर्णय केवळ प्रवाशांच्या सुविधेसाठीच नव्हे तर पर्यावरण संरक्षणाच्या दृष्टीकोनातूनही अत्यंत महत्त्वाचा आहे. डिझेल आणि पेट्रोलवर चालणाऱ्या पारंपरिक बसच्या तुलनेत इलेक्ट्रिक बस वायू प्रदूषणात लक्षणीय घट आणतात आणि कार्बन उत्सर्जन कमी करण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावतात.
विद्यमान परिस्थिती आणि आव्हाने
सध्या एसटी महामंडळाच्या अनेक आगारांमध्ये असलेल्या बसची अवस्था चिंताजनक आहे. अनेक बस कालबाह्य झाल्या आहेत आणि त्यांची तांत्रिक स्थिती नादुरुस्त असल्याने प्रवाशांना वारंवार अडचणींचा सामना करावा लागत आहे. वेळेवर सेवा मिळत नाही, प्रवासादरम्यान बसच्या बिघाडामुळे प्रवाशांची गैरसोय होते आणि मार्गात अडकून राहण्याच्या घटना घडत राहतात.
या समस्यांचे निराकरण करण्यासाठी आणि प्रवाशांना आधुनिक, आरामदायी आणि विश्वसनीय सेवा पुरविण्यासाठी इलेक्ट्रिक बसचा पर्याय निवडण्यात आला आहे. हे बस न केवळ तंत्रज्ञानाच्या दृष्टीने प्रगत आहेत तर त्यांची देखभाल खर्चही कमी असतो.
खरेदी योजना आणि वेळापत्रक
एसटी महामंडळाने गेल्या वर्षी ५,१५० एसी इलेक्ट्रिक बसची खरेदी करण्याचा महत्त्वाचा निर्णय घेतला होता. या उद्देशासाठी इव्ही ट्रान्स प्रायव्हेट लिमिटेड या विशेष कंपनीशी करार करण्यात आला आहे. मात्र सुरुवातीला या योजनेच्या अंमलबजावणीत काही अडचणी आल्या होत्या.
मार्च २०२४ ते जानेवारी २०२५ या कालावधीत कंपनीने फक्त २२० बसचा पुरवठा केला होता, जो अपेक्षेपेक्षा खूपच कमी होता. यामुळे महामंडळाने कंपनीला इशारा पत्र पाठवून वेगवान कामकाजाची मागणी केली होती.
आता नवीन सुधारित वेळापत्रकानुसार:
- २०२५ मध्ये: ६२० बसचा पुरवठा
- २०२६ मध्ये: २,१०० बसचा समावेश
- २०२७ पर्यंत: उर्वरित सर्व बसची पूर्तता
आधुनिक सुविधांचा समावेश
या नवीन इलेक्ट्रिक बसमध्ये अत्याधुनिक सुविधा असणार आहेत. सर्व बसमध्ये एअर कंडिशनिंग सिस्टीम बसवण्यात येणार आहे, ज्यामुळे ग्रामीण भागातील प्रवाशांनाही शहरी भागातील बसप्रमाणेच आरामदायी प्रवास करता येणार आहे. हे विशेषतः उन्हाळ्याच्या दिवसांत प्रवाशांसाठी मोठा दिलासा ठरेल.
इलेक्ट्रिक बसमध्ये आवाज प्रदूषणही कमी असते, ज्यामुळे प्रवास अधिक शांत आणि आरामदायी होतो. तसेच या बसमध्ये आधुनिक सुरक्षा व्यवस्था, GPS ट्रॅकिंग आणि प्रवाशांसाठी USB चार्जिंग पॉइंट्स यासारख्या सुविधा उपलब्ध असतील.
पर्यावरणावरील सकारात्मक परिणाम
इलेक्ट्रिक बसच्या वापरामुळे पर्यावरणावर होणारे फायदे अपरिमित आहेत. डिझेल बसमधून निघणारे हानिकारक धूर आणि कार्बन मोनॉक्साईड यांसारखे विषारी वायू पूर्णपणे टळतील. यामुळे हवेची गुणवत्ता सुधारेल आणि श्वसनाशी संबंधित आजारांमध्ये घट होईल.
कार्बन फुटप्रिंट कमी करण्याच्या राष्ट्रीय आणि आंतरराष्ट्रीय उद्दिष्टांच्या प्राप्तीसाठी हा निर्णय महत्त्वाचा ठरेल. तसेच नूतनीकरणयोग्य ऊर्जेच्या वापराला प्रोत्साहन मिळेल.
आर्थिक फायदे
इलेक्ट्रिक बसचे आर्थिक फायदे देखील लक्षणीय आहेत. डिझेलच्या तुलनेत विजेचा खर्च खूपच कमी असतो. सध्याच्या इंधनाच्या वाढत्या किमतींच्या पार्श्वभूमीवर हा फायदा अधिकच महत्त्वाचा ठरेल. दीर्घकालीन दृष्टीने देखभालीचा खर्च कमी असतो कारण इलेक्ट्रिक मोटर्समध्ये कमी पुर्जे असतात आणि त्यांची दुरुस्ती सोपी असते.
ग्रामीण भागावरील प्रभाव
या निर्णयाचा सर्वात मोठा फायदा ग्रामीण भागातील रहिवाशांना होणार आहे. आतापर्यंत एसी बसची सुविधा मुख्यतः शहरी मार्गांवरच उपलब्ध होती. आता ग्रामीण भागातील प्रवाशांनाही अत्याधुनिक सुविधांसह आरामदायी प्रवास करता येणार आहे.
ग्रामीण भागातील तरुणांना शिक्षण आणि रोजगारासाठी शहरांमध्ये जाण्यासाठी अधिक चांगल्या वाहतूक सुविधा मिळतील. यामुळे ग्रामीण विकासाला चालना मिळेल आणि शहर-गाव यातील दुवा अधिक मजबूत होईल.
या इलेक्ट्रिक बसमध्ये अत्याधुनिक बॅटरी तंत्रज्ञान वापरले जाणार आहे जे एकदा चार्ज केल्यानंतर लांब अंतरापर्यंत प्रवास करू शकते. चार्जिंग इन्फ्रास्ट्रक्चरचा विकास करण्यासाठी देखील योजना आखण्यात आल्या आहेत.
हा निर्णय महाराष्ट्राला वाहतूक क्षेत्रात अग्रगण्य राज्य बनविण्याच्या दिशेने मोठे पाऊल आहे. इतर राज्ये देखील या उदाहरणाचे अनुसरण करून पर्यावरणपूरक वाहतुकीकडे वळण्यास प्रेरित होतील.
एसटी महामंडळाचा हा निर्णय प्रवाशांच्या सुविधा, पर्यावरण संरक्षण आणि आर्थिक फायदा या तिन्ही दृष्टीकोनातून अत्यंत प्रशंसनीय आहे. येत्या काळात या योजनेच्या यशस्वी अंमलबजावणीमुळे महाराष्ट्रातील सार्वजनिक वाहतूक व्यवस्था नवीन उंचीवर पोहोचेल.
अस्वीकरण: वरील माहिती इंटरनेट प्लॅटफॉर्मवरून घेण्यात आली आहे. आम्ही या बातमीच्या १०० टक्के सत्यतेची हमी देत नाही. त्यामुळे कृपया काळजीपूर्वक विचार करून पुढील प्रक्रिया करा. कोणत्याही अधिकृत माहितीसाठी महाराष्ट्र राज्य सड़क परिवहन महामंडळाच्या अधिकृत वेबसाइट किंवा कार्यालयाशी संपर्क साधावा.
