Agriculture Department या वर्षी हवामानाने एक वेगळाच खेळ खेळला आहे. नेहमीच्या तुलनेत पंधरा दिवस लवकर मान्सूनाने दक्षिण-पश्चिम भारतात प्रवेश केला आहे. महाराष्ट्राच्या बाबतीत पाहिल्यास, राज्यातील जवळपास सर्व जिल्ह्यांमध्ये प्रचंड पावसाचे सत्र सुरू झाले आहे. या अकाली पावसामुळे शेतातील माती पूर्णपणे भिजली आहे आणि जमिनीमध्ये भरपूर ओलावा साचला आहे.
अशा परिस्थितीत राज्यातील शेतकरी वर्गाच्या मनात एक मोठा प्रश्न निर्माण झाला आहे – आता लगेच पेरणी करावी की थोडी वाट पाहावी? या गुंतागुंतीच्या प्रश्नावर कृषी विभागाने महत्त्वाचे मार्गदर्शन केले आहे.
कृषी तज्ञांचे सुचविलेले उपाय
कृषी विभागाच्या तज्ञांनी शेतकऱ्यांना स्पष्ट सूचना दिल्या आहेत की त्यांनी घाईघाईने पेरणीचे काम हाती घेऊ नये. त्याऐवजी पावसाचे प्रमाण आणि शेतातील ओलाव्याचे प्रमाण यांचा बारकाईने अभ्यास करून नंतरच पेरणीची कामे हाती घ्यावीत.
विभागाच्या मते, जूनच्या दुसऱ्या किंवा तिसऱ्या आठवड्यात जेव्हा पावसाचे चक्र नियमित होईल, तेव्हाच पेरणी करणे शेतकऱ्यांच्या हिताचे ठरेल. या सूचनेमागे ठोस शास्त्रीय कारणे आहेत, कारण अनियमित पाऊस आणि अतिरिक्त ओलावा यामुळे बियाणे खराब होण्याची तसेच नुकसान होण्याची शक्यता नाकारता येत नाही.
अतिपावसामुळे निर्माण झालेली समस्या
२५ मे नंतर झालेल्या या अकाली मान्सूनी पावसामुळे राज्यभरातील खरीप हंगामाची संपूर्ण नियोजना कोलमडली आहे. विशेषतः ज्या भागात जास्त प्रमाणात पाऊस पडला आहे, तेथील शेतकऱ्यांना अजूनही थांबावे लागणार आहे.
कृषी विभागाच्या अधिकाऱ्यांनी स्पष्ट केले आहे की अतिपावसाच्या भागात वाफसा निर्माण होण्यासाठी कमीतकमी आठ ते दहा दिवसांची प्रतीक्षा करावी लागेल. या काळात शेतकऱ्यांनी धैर्य धरावे आणि आपल्या शेतातील परिस्थितीचे बारकाईने निरीक्षण करावे.
चालू आठवड्यात जर पाऊस कायम राहिल्यास, शेतकऱ्यांना आपल्या स्थानिक परिस्थितीनुसार अंदाज घ्यावा लागेल. हा निर्णय घेताना त्यांनी आपल्या अनुभवाचा वापर करावा आणि स्थानिक कृषी अधिकाऱ्यांचा सल्ला घ्यावा.
पुढील काळातील हवामान अंदाज
हवामान विभागाच्या अंदाजानुसार, राज्यात २९ ते ३१ मे या काळात पुन्हा एकदा जोरदार पावसाची शक्यता आहे. या पार्श्वभूमीवर कृषी विभागाने शेतकऱ्यांना ताकीद दिली आहे की त्यांनी लगेच पेरणीची घाई करू नये.
विभागाच्या अंदाजानुसार, राज्यात साधारणपणे ३ जून नंतर मान्सूनचा पहिला टप्पा संपेल. त्यानंतर म्हणजेच जूनच्या पहिल्या आठवड्याच्या शेवटी शेतकरी वर्गाने पेरणीला सुरुवात केल्यास त्यांच्यासाठी सर्वात योग्य ठरेल.
या काळात हवामान तुलनेने कोरडे होण्याची शक्यता आहे. जर या वेळेआधी पेरणीची घाई केली तर शेतकऱ्यांचे मोठे नुकसान होण्याची भीती कृषी तज्ञांना वाटत आहे.
खरीप हंगामातील मुख्य पिके
खरीप हंगामात अनेक महत्त्वाच्या पिकांची लागवड केली जाते. यात ज्वारी, बाजरी, भात, मका, सूर्यफूल, कापूस, मूग, उडीद, तूर, सोयाबीन आणि भुईमूग या पिकांचा मुख्य समावेश आहे. या सर्व पिकांसाठी योग्य वेळ आणि पुरेशा ओलाव्याचा आधार अत्यंत महत्त्वाचा आहे.
प्रत्येक पिकाची स्वतःची आवश्यकता असते आणि पावसाच्या प्रमाणानुसार त्यांच्या पेरणीचे नियोजन करावे लागते. शेतकऱ्यांनी आपल्या क्षेत्रातील माती, पाण्याची उपलब्धता आणि हवामानाची परिस्थिती यांचा विचार करून पेरणीचे नियोजन करावे.
नुकसानग्रस्त पिकांचे पंचनामे
आधीच झालेल्या मान्सूनपूर्व पावसामुळे राज्यातील ३४ हजार हेक्टर क्षेत्रावरील पिकांचे नुकसान झाले आहे. या नुकसानीचे पंचनामे करण्याच्या सूचना दिल्या आहेत.
पुणे विभागाचे कृषी संचालक र. शा. नाईकवाडी यांनी माहिती दिली आहे की पंचनामे पूर्ण झाल्यानंतर संबंधित अहवाल राज्य शासनाला सादर केला जाईल. राज्यात एकूण १४० मिलिमीटर मान्सूनपूर्व पाऊस झाला आहे, ज्यामुळे वाफसा होईपर्यंत शेतकऱ्यांनी धैर्य धरावे असा सल्ला दिला आहे.
शेतकऱ्यांसाठी महत्त्वाचे सूत्र
या संपूर्ण परिस्थितीत शेतकऱ्यांनी काही मुख्य बाबींकडे लक्ष देणे आवश्यक आहे. पहिली गोष्ट म्हणजे घाईने कोणताही निर्णय न घेता धैर्याने परिस्थितीचे निरीक्षण करणे. दुसरे म्हणजे स्थानिक कृषी अधिकाऱ्यांशी संपर्क ठेवून त्यांचा सल्ला घेणे.
तिसरे म्हणजे आपल्या शेतातील मातीचे प्रकार, ओलाव्याचे प्रमाण आणि पाण्याचा निचरा यांचा अभ्यास करणे. या सर्व बाबींचा विचार करून योग्य वेळी पेरणी करणे हाच या वर्षी यशस्वी शेतीचा मूलमंत्र ठरेल.
शेवटी, शेतकऱ्यांनी लक्षात ठेवावे की हा निर्णय त्यांच्या संपूर्ण वर्षाच्या उत्पादनावर परिणाम करेल. म्हणूनच काळजीपूर्वक आणि धैर्याने योग्य वेळेची प्रतीक्षा करणे हितावह ठरेल.
अस्वीकरण: वरील माहिती इंटरनेट प्लॅटफॉर्मवरून घेण्यात आली आहे. आम्ही या बातमीच्या १००% सत्यतेची हमी देत नाही. कृपया सखोल विचार करून आणि स्थानिक कृषी अधिकाऱ्यांचा सल्ला घेऊनच पुढील कार्यवाही करा.
