Meteorological Department या वर्षी दक्षिण-पश्चिम मान्सूनची प्रगती अपेक्षेपेक्षा मंद गतीने होत असल्याने महाराष्ट्रासह देशभरातील शेतकरी समुदायात चिंतेचे वातावरण निर्माण झाले आहे. जून महिन्याच्या सुरुवातीस काही प्रदेशांमध्ये पावसाचे थोडेफार स्वागत झाले असले तरी, एकूणच पावसाळी हंगामाची सुरुवात अद्याप संपूर्ण राज्यात झालेली नाही.
हवामान विभागाचे विश्लेषण
भारतातील हवामान संशोधन संस्थेच्या अहवालानुसार, बंगालच्या उपसागरामध्ये सध्या कोणतेही सक्रिय हवामान चक्र निर्माण झाले नाही, हेच मान्सूनच्या विलंबाचे मूळ कारण आहे. तथापि, आगामी काळात स्थिती बदलण्याची चिन्हे दिसू लागली आहेत.
हवामान तज्ञांच्या मतानुसार, १२ ते १३ जूनच्या कालावधीत बंगालच्या उपसागरात एक नवीन हवामान प्रणाली विकसित होण्याची प्रबळ शक्यता आहे. या प्रणालीच्या निर्मितीनंतर १२ ते १८ जूनच्या दरम्यान नैऋत्य मान्सून पुन्हा गतिमान होऊन भारताच्या मध्यवर्ती प्रदेशांमध्ये आणि महाराष्ट्रात पर्जन्यमानात लक्षणीय वाढ होण्याची अपेक्षा आहे.
हवामान मॉडेल्समधील मतभेद
सध्या विविध आंतरराष्ट्रीय हवामान मॉडेल्समध्ये काही मतभेद दिसून येत आहेत. काही मॉडेल्स बंगाल उपसागरात सिस्टम तयार होण्याचा अंदाज वर्तवीत आहेत, तर इतर मॉडेल्स याच्या विपरीत संकेत देत आहेत. या कारणामुळे हवामान विभागाने अद्याप कोणताही निश्चित निष्कर्ष जाहीर केलेला नाही.
हवामान विभागाच्या प्राथमिक अंदाजानुसार, मान्सून एकदा सक्रिय झाल्यानंतर तो महाराष्ट्राच्या विविध भागांमध्ये आणि दक्षिण भारतात तीव्रतेने पाऊस पाडील. या भागांमध्ये कोकण पट्टी, मराठवाडा, विदर्भ, खान्देश तसेच मध्य भारताच्या प्रदेशांचा समावेश होतो.
वाऱ्यांचे महत्त्व
आगामी काळात वाऱ्यांची दिशा आणि तीव्रता हे महत्त्वाचे घटक ठरणार आहेत. पश्चिमेकडील वारे मजबूत झाल्यास आणि पश्चिम समुद्री किनाऱ्यावर ऑफ-शोअर ट्रफची निर्मिती झाल्यास व्यापक पावसाची शक्यता लक्षणीयरीत्या वाढेल. या परिस्थितीत शेतकऱ्यांनी बियाणे पेरणीसाठी योग्य वेळेची प्रतीक्षा करणे आवश्यक आहे.
स्कायमेटचे विशेष अंदाज
खाजगी हवामान सेवा संस्था स्कायमेटने आपले स्वतंत्र विश्लेषण प्रसिद्ध केले आहे. संस्थेचे अध्यक्ष जी. पी. शर्मा यांनी स्पष्ट केले की १० जूनच्या आसपास बंगालच्या उपसागरात पूर्वेकडील चक्राकार वाऱ्यांची एक प्रणाली निर्माण होऊ शकते.
या प्रणालीच्या विकासानंतर ४८ तासांच्या आत ती अधिक सक्षम आणि व्यापक होण्याची अपेक्षा आहे. ११ जूनपासून ही हवामान प्रणाली आंध्रप्रदेश, तेलंगणा, कर्नाटक आणि महाराष्ट्रात पावसाच्या गतिविधी आरंभ करेल. या काळात मान्सून आपल्या नेहमीच्या मार्गाच्या किंचित दक्षिणेकडे सरकून पुढे जाईल.
स्कायमेटच्या अंदाजानुसार, १२ ते १७ जूनच्या कालावधीत मान्सूनची पुनर्रचना होऊन तो दक्षिण भारताच्या बहुसंख्य भागांवर प्रभावी होईल.
महाराष्ट्रासाठी विशेष महत्त्वाचा काळ
महाराष्ट्राच्या दृष्टीने १५ जूनच्या नंतरचा काळ अत्यंत महत्त्वाचा ठरणार आहे. हवामान तज्ञांच्या मते, याच कालावधीत पावसाचा जोर वाढून राज्यात मोठ्या प्रमाणावर पर्जन्यमानाची नोंद होईल. हा काळ पेरणीसाठी अत्यंत अनुकूल ठरेल, कारण जूनच्या शेवटच्या आठवड्यात मुसळधार पावसाची प्रबळ शक्यता आहे.
या माहितीच्या आधारे राज्यातील शेतकरी बांधवांना सल्ला देण्यात आला आहे की त्यांनी आपल्या पेरणीचे नियोजन १५ जूनच्या नंतर करावे.
व्यापक भौगोलिक प्रभाव
फक्त महाराष्ट्रच नव्हे तर देशाच्या दक्षिणेकडील राज्यांमध्ये देखील तीव्र पावसाचा अंदाज वर्तवण्यात आला आहे. मुंबई, केरळ, कर्नाटक आणि तामिळनाडू या प्रदेशांमध्ये मुसळधार पावसाची अपेक्षा असून काही ठिकाणी वादळी हवामानाची शक्यता लक्षात घेता पिवळा इशारा जारी करण्यात आला आहे.
तेलंगणा आणि आंध्र प्रदेशमध्येही जोरदार पावसाचा अंदाज आहे. याशिवाय ईशान्य भारतातील पुद्दुचेरी, सिक्कीम, मणिपूर, नागालँड, अरुणाचल प्रदेश, मिझोराम आणि त्रिपुरा या राज्यांमध्ये देखील व्यापक पर्जन्यवृष्टीचा इशारा देण्यात आला आहे.
शेतकऱ्यांसाठी मार्गदर्शन
सध्याच्या परिस्थितीत शेतकरी बांधवांनी धैर्य धरून योग्य वेळेची वाट पाहणे आवश्यक आहे. मान्सूनची गती सुरू झाल्यानंतर पेरणीचे काम हाती घेणे अधिक फायदेशीर ठरेल. तसेच हवामान विभागाच्या नियमित अपडेट्सवर लक्ष ठेवून त्यानुसार शेतीचे नियोजन करणे उत्तम राहील.
या वर्षीचा मान्सून काही दिवसांच्या विलंबाने येत असला तरी, तो आल्यानंतर चांगला पाऊस पडण्याची शक्यता आहे. त्यामुळे शेतकऱ्यांनी निराश न होता योग्य तयारी करावी.
अस्वीकरण: वरील माहिती इंटरनेट प्लॅटफॉर्मवरून घेण्यात आली असून, ही बातमी १००% सत्य आहे याची आम्ही हमी देत नाही. कृपया विचारपूर्वक आणि स्वतःच्या जबाबदारीवर पुढील प्रक्रिया करावी.