Monsoon is gone महाराष्ट्रात यंदाच्या मान्सूनची सुरुवात अत्यंत आशादायक होती. जून महिन्याच्या पहिल्या आठवड्यात नैऋत्य मान्सूनने राज्यात वेळेपूर्वी प्रवेश केला होता, ज्यामुळे संपूर्ण कृषी समाजात नवी उमेद निर्माण झाली होती. शेतकरी वर्गाला वाटले होते की यावर्षी खरीप हंगाम योग्य वेळी आणि भरपूर पावसासह सुरू होईल. परंतु या प्रारंभिक आनंदानंतर परिस्थिती अचानक बदलली आहे.
सुरुवातीच्या काही दिवसांनी मान्सूनने मागे हटण्याचा निर्णय घेतला आहे. राज्यातील अनेक भागांमध्ये पावसाचे प्रमाण लक्षणीय रीतीने घटले असून, काही जिल्ह्यांमध्ये तर पावसाचा पूर्णपणे अभाव जाणवत आहे. या अप्रत्याशित बदलामुळे शेतकऱ्यांच्या मनात निराशा आणि चिंता निर्माण झाली आहे.
वर्तमान हवामानी परिस्थिती
राज्यातील बहुतांश भागांमध्ये सध्या अर्धवट ढगाळ वातावरण असूनही पावसाची कमतरता जाणवत आहे. तापमानात वाढ झाली असून, उष्णतेचा प्रभाव पुन्हा जाणवू लागला आहे. कोकण आणि विदर्भातील काही भाग वगळता इतर सर्व प्रदेशांमध्ये कोरडेपणाची स्थिती निर्माण झाली आहे.
आकाशात ढग दिसत असले तरी ते पावसाचे स्वरूप घेत नाहीत. या परिस्थितीमुळे पेरणीची तयारी करत असलेल्या शेतकऱ्यांमध्ये गोंधळ निर्माण झाला आहे. अनेक शेतकरी आता विचारात पडले आहेत की पेरणी करावी की थांबावे.
काही जिल्ह्यांमध्ये आशेचे किरण
परंतु या निराशाजनक चित्रात काही भागांमध्ये सकारात्मक बातमी आहे. कोकणातील दक्षिणी भागांमध्ये, विशेषतः सिंधुदुर्ग आणि रत्नागिरी जिल्ह्यांमध्ये पावसाची हलकी सरी पडत राहिली आहे. तळकोकणातही पावसाचा अनुभव घेतला जात आहे.
विदर्भाच्या काही भागांमध्येही परिस्थिती थोडी चांगली आहे. वर्धा, अमरावती आणि यवतमाळ या जिल्ह्यांसाठी हवामान विभागाने यलो अलर्ट जारी केला आहे. या भागांमध्ये विजेच्या कडकडाटासह हलका पाऊस पडण्याची शक्यता व्यक्त करण्यात आली आहे.
तथापि, उर्वरित जिल्ह्यांमध्ये अजूनही पावसाचा अपुरा प्रभाव दिसत आहे. उत्तर महाराष्ट्र, मराठवाडा आणि मध्य महाराष्ट्रातील अनेक भागांमध्ये तापमानात चढ-उताराचे प्रमाण वाढले आहे.
मान्सूनच्या गतीमध्ये मंदी
यावर्षीच्या नैऋत्य मान्सूनने केरळमध्ये नियोजित वेळेपेक्षा लवकर हजेरी लावली होती. सुरुवातीच्या काळात त्याची हालचाल जोरदार होती आणि उत्तरेकडे वेगाने पुढे जात होती. परंतु अरबी समुद्रातील वाऱ्यांच्या गतीमध्ये घट झाल्यामुळे मान्सूनची प्रगती मंदावली आहे.
हवामान विभागाच्या तज्ज्ञांच्या मतानुसार, पुढील काही दिवसांत – विशेषतः १० जूनपर्यंत – मान्सूनची उत्तरेकडील प्रगती फारशी होणार नाही. या कारणामुळे महाराष्ट्रातील मोठा भाग पावसाअभावी कोरडा राहण्याची शक्यता आहे.
हे हवामानी बदल कृषी क्षेत्रासाठी अत्यंत गंभीर आहे, कारण पेरणीसाठी आवश्यक असलेला मातीतील ओलावा अद्याप तयार झालेला नाही.
कृषी तज्ज्ञांचे मार्गदर्शन
या परिस्थितीत कृषी विभागाने शेतकऱ्यांना महत्त्वाचे मार्गदर्शन केले आहे. विभागाने स्पष्टपणे सांगितले आहे की शेतकऱ्यांनी वर्तमान हवामानी परिस्थितीचा काळजीपूर्वक विचार करून शेतीसंबंधी निर्णय घ्यावेत.
मुख्य सूचना अशी आहे की शेतकऱ्यांनी घाईघाईने पेरणी करू नये. जमिनीमध्ये योग्य प्रमाणात ओलावा निर्माण होईपर्यंत धीर धरावा. कारण जर पेरणी करून पुढील अनेक दिवस पाऊस आला नाही, तर बियाण्यांची उगवण क्षमता घटते आणि शेवटी उत्पादनावर नकारात्मक परिणाम होतो.
विशेषज्ञांचे मत आहे की अकाली पेरणी केल्यास पिकांच्या वाढीवर प्रतिकूल परिणाम होऊ शकतो. त्यामुळे योग्य हवामानी परिस्थिती निर्माण होईपर्यंत थांबणे हे अधिक बुद्धिमत्तेचे ठरेल.
पुढील काळातील अपेक्षा
समोरच्या काळात उष्णतेचा प्रभाव आणखी वाढण्याची शक्यता आहे. आकाश अर्धवट ढगाळ राहिले तरी लक्षणीय पावसाची अपेक्षा करता येत नाही. उत्तर महाराष्ट्र, मराठवाडा आणि मध्य महाराष्ट्रात केवळ अधूनमधून हलकी सरी पडू शकतात.
तथापि, या सरी पेरणीयोग्य हवामान निर्माण करण्यासाठी अपुऱ्या आहेत. परिणामी पुढील काही दिवसांत जमीन कोरडी राहण्याची शक्यता आहे, ज्याचा प्रभाव कृषी कामकाजावर होणार आहे.
शेतकऱ्यांसाठी महत्त्वाच्या सूचना
या अनिश्चित परिस्थितीत शेतकऱ्यांनी अत्यंत सावधगिरी बाळगावी. हवामान विभागाच्या नियमित अहवालांवर लक्ष ठेवावे आणि स्थानिक हवामानाचे काळजीपूर्वक निरीक्षण करावे.
यंदाच्या खरीप हंगामाच्या सुरुवातीला संयम आणि धीर यांची गरज आहे. योग्य वेळी आणि पुरेसा पाऊस पडल्यानंतरच शेतीची कामे सुरू करावीत. अन्यथा घाईघाईत घेतलेल्या निर्णयांचा वाईट परिणाम उत्पादनावर होऊ शकतो.
हवामानाच्या या बदलत्या स्वरूपाला अनुकूल होऊन योजनाबद्ध पद्धतीने कृषी कामकाज करणे आजच्या काळाची गरज आहे.
अस्वीकरण: वरील माहिती इंटरनेट प्लॅटफॉर्मवरून घेण्यात आली आहे. ही बातमी १००% सत्य असल्याची आम्ही हमी देत नाही. त्यामुळे कृपया विचारपूर्वक निर्णय घ्या आणि पुढील प्रक्रिया करा.