Raghoji Bhangre Gungaurav Yojana महाराष्ट्र राज्यातील अनुसूचित जमातीमधील प्रतिभावान विद्यार्थ्यांना प्रोत्साहन देण्यासाठी आदिवासी विकास विभागाने एक क्रांतिकारी पाऊल उचलले आहे. राघोजी भांगरे गुणगौरव योजना हे नाव असलेल्या या उपक्रमाद्वारे शैक्षणिक क्षेत्रात उत्कृष्ट कामगिरी करणाऱ्या आदिवासी मुलांना आर्थिक बक्षिसे देण्याचा निर्णय घेण्यात आला आहे.
योजनेची मुख्य वैशिष्ट्ये
या अभूतपूर्व योजनेअंतर्गत दहावी आणि बारावी वर्गातील परीक्षांमध्ये अव्वल कामगिरी करणाऱ्या आदिवासी विद्यार्थ्यांना ५,००० रुपयांपासून ते ३०,००० रुपयांपर्यंत रोख बक्षिसे देण्याची तरतूद करण्यात आली आहे. या योजनेची अंमलबजावणी तीन स्तरांवर केली जाणार आहे – राज्य स्तर, अपर आयुक्त स्तर आणि प्रकल्प कार्यालय स्तर.
हा उपक्रम केवळ आर्थिक सहाय्याच्या दृष्टीने महत्त्वाचा नाही, तर तो विद्यार्थ्यांमध्ये स्पर्धेची भावना जागवून त्यांना अधिक मेहनत करण्यास प्रवृत्त करतो. यामुळे आदिवासी समुदायातील तरुणांमध्ये शिक्षणाप्रती असलेला उत्साह आणखी वाढेल असा विश्वास व्यक्त केला जात आहे.
योजनेचे उद्दिष्ट आणि व्याप्ती
राघोजी भांगरे गुणगौरव योजनेचे प्राथमिक उद्दिष्ट म्हणजे अनुसूचित जमातीतील मुलांमध्ये शिक्षणाची आवड निर्माण करणे आणि त्यांच्या परिश्रमाला योग्य ते मान्यता देणे होय. आदिवासी विकास विभाग संपूर्ण महाराष्ट्रभरात अनेक प्रकारच्या शैक्षणिक संस्था चालवत आहे, ज्यामध्ये शासकीय आश्रमशाळा, अनुदानित शाळा, नामांकित शिक्षण संस्था, सैनिकी शाळा आणि एकलव्य मॉडेल रेसिडेन्शियल स्कूल यांचा समावेश आहे.
या सर्व संस्थांमधून दरवर्षी हजारो विद्यार्थी एसएससी आणि एचएससी परीक्षांना सामोरे जातात. यातील काही संस्था महाराष्ट्र राज्य शिक्षण मंडळाशी संलग्न आहेत तर काही केंद्रीय माध्यमिक शिक्षण मंडळ (सीबीएसई) यांच्याशी जोडलेल्या आहेत. या सर्व ठिकाणांहून अनेक विद्यार्थी दरवर्षी चांगले गुण मिळवत आहेत आणि त्यांच्या यशाचा गौरव करण्याची गरज भासत होती.
पुरस्कारांची रचना आणि वितरण
या योजनेच्या अंतर्गत दहावी आणि बारावी (कला, वाणिज्य, विज्ञान) या प्रत्येक शाखेतील पहिल्या पाच स्थानांवर येणाऱ्या विद्यार्थ्यांना नगद बक्षिसे देण्याचे ठरवण्यात आले आहे. राज्यस्तरावर प्रथम स्थान पटकावणाऱ्या विद्यार्थ्याला ३०,००० रुपये, द्वितीय स्थानासाठी २५,००० रुपये, तृतीय स्थानासाठी २०,००० रुपये, चतुर्थ स्थानासाठी १५,००० रुपये आणि पंचम स्थानासाठी १०,००० रुपयांचे बक्षीस देण्यात येणार आहे.
अपर आयुक्त स्तरावर आणि प्रकल्प स्तरावरही समान पद्धतीने पुरस्कारांची व्यवस्था करण्यात आली आहे. या स्तरांवर अनुक्रमे १५,०००, १०,०००, ७,०००, ५,००० रुपयांची रक्कम प्रदान केली जाईल.
सीबीएसई बोर्डासाठी विशेष तरतूद
सीबीएसई बोर्डाची विभागीय पातळीवरची व्यवस्था नसल्यामुळे या बोर्डातील विद्यार्थ्यांना थेट राज्यस्तरावरील स्पर्धेत सहभागी होण्याची संधी मिळणार आहे. तसेच राज्य शिक्षण मंडळाच्या नऊ विभागीय मंडळांमधील प्रत्येकामधून २४ मेधावी विद्यार्थ्यांना दरमहा १,००० रुपये या दराने दहा महिन्यांसाठी अनुदान देण्याची तरतूद करण्यात आली आहे.
या व्यतिरिक्त, शासकीय आणि अनुदानित आश्रमशाळांमधून सर्वोच्च गुण मिळवणाऱ्या प्रत्येकी तीन विद्यार्थ्यांना प्रकल्प आणि अपर आयुक्त स्तरावर विशेष सन्मान प्रदान केले जाणार आहे. जे आश्रमशाळा १००% परीक्षा निकाल प्राप्त करतील त्यांचाही विशेष गौरव करण्याचा निर्णय घेण्यात आला आहे.
सोलापूरमधील अंमलबजावणी
सोलापूर जिल्ह्यातील आदिवासी विद्यार्थी आणि पालकांना या योजनेविषयी अधिक माहिती मिळवण्यासाठी एकात्मिक आदिवासी विकास प्रकल्पाचे प्रकल्प अधिकारी सागर नन्नवरे यांच्याशी संपर्क साधण्याचे आवाहन करण्यात आले आहे. त्यांचे कार्यालय सोलापूर येथील संगमेश्वर महाविद्यालयासमोरील भारत संचार निगम लिमिटेड (बीएसएनएल) कार्यालयाजवळ स्थित आहे.
समाजिक प्रभाव आणि अपेक्षा
ही योजना केवळ आर्थिक सहाय्याच्या दृष्टीने महत्त्वाची नाही तर ती विद्यार्थ्यांच्या गुणवत्तेला योग्य ते मान्यता देण्याचे काम करते. यामुळे अनुसूचित जमातीतील तरुणांमध्ये आत्मविश्वास निर्माण होण्यास मदत होईल आणि त्यांना अभ्यासात सातत्य ठेवण्यासाठी प्रेरणा मिळेल.
सरकारच्या या पुढाकाराने आदिवासी समुदायातील शिक्षणाचा दर्जा सुधारण्यास नक्कीच हातभार लागेल. विद्यार्थ्यांमध्ये नवीन स्वप्ने पाहण्याची आणि त्यांना पूर्ण करण्याची प्रेरणा मिळेल. यश मिळवण्यासाठी अधिक परिश्रम करण्याची भावना जागृत होईल.
या योजनेमुळे आदिवासी समुदायातील मुलांना उच्च शिक्षणासाठी प्रवृत्त करण्यास मदत होईल आणि त्यांच्यामध्ये स्पर्धात्मक वृत्तीचा विकास होईल. शेवटी, हे सर्व प्रयत्न राष्ट्रीय विकासात आदिवासी समुदायाचे योगदान वाढवण्यास मदत करतील.
अस्वीकरण: वरील माहिती आम्ही इंटरनेट प्लॅटफॉर्मवरून घेतली आहे. आम्ही ही बातमी १००% सत्य असल्याची हमी देत नाही, म्हणून कृपया विचारपूर्वक व योग्य पडताळणी करून पुढील प्रक्रिया करा.
