subsidy on drones आजच्या युगात शेती क्षेत्रात अनेक आव्हाने निर्माण झाली आहेत, त्यापैकी सर्वात मोठी समस्या म्हणजे कामगारांची कमतरता आणि त्यांच्या मजुरीचे वाढते दर. या समस्येमुळे शेतकऱ्यांना योग्य वेळी शेतीची आवश्यक कामे पूर्ण करणे कठीण होत चालले आहे. विशेषतः पिकांवर कीटकनाशकाची फवारणी करणे ही वेळेवर होणे अत्यावश्यक असते, कारण उशीरामुळे पिकांचे मोठे नुकसान होऊ शकते. या सगळ्या समस्यांचे निराकरण करण्यासाठी आधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर करून शेतकरी नवीन मार्ग शोधत आहेत.
पारंपरिक पद्धतींच्या मर्यादा
पारंपरिक पद्धतीने कीटकनाशकाची फवारणी करताना अनेक अडचणी येतात. कामगार वेळेवर उपलब्ध होत नाहीत, त्यांची मजुरी दिवसेंदिवस वाढत चालली आहे आणि मोठ्या क्षेत्रावर एकाच वेळी फवारणी करणे शक्य होत नाही. याशिवाय, कामगारांना रासायनिक औषधांचा थेट संपर्क येतो, ज्यामुळे त्यांच्या आरोग्यावर नकारात्मक परिणाम होऊ शकतो.
तसेच काही पिके जसे की ऊस, मका आणि इतर उंच झालेली पिके यांवर फवारणी करणे कठीण जाते कारण औषध पिकाच्या वरच्या भागापर्यंत पोहोचू शकत नाही. यामुळे कीड नियंत्रण पूर्णपणे होत नाही आणि शेतकऱ्यांना पुन्हा फवारणी करावी लागते.
आधुनिक तंत्रज्ञानाचा पर्याय
या सर्व समस्यांच्या निराकरणासाठी आधुनिक तंत्रज्ञानाने एक क्रांतिकारी समाधान दिले आहे – ड्रोन फवारणी तंत्रज्ञान. या नवीन पद्धतीमुळे शेतकऱ्यांना अनेक फायदे मिळत आहेत आणि त्यांच्या शेतीचे काम अधिक कार्यक्षम झाले आहे.
ड्रोन तंत्रज्ञानाचा वापर करून वेळ, श्रम आणि पैशाची लक्षणीय बचत होते. एका ड्रोनद्वारे अवघ्या तीस मिनिटांत एक एकर क्षेत्रावर संपूर्ण फवारणी पूर्ण करता येते. ही क्षमता पारंपरिक पद्धतीच्या तुलनेत कितीतरी पटीने अधिक आहे.
आर्थिक फायदे आणि प्रभावीता
सध्या ड्रोन फवारणीची सेवा केवळ सहाशे रुपयांत प्रति एकर उपलब्ध होत आहे. हा खर्च पारंपरिक पद्धतीच्या तुलनेत फारच कमी आहे, कारण त्यात कामगारांची मजुरी, त्यांचे अन्न-पाणी आणि इतर खर्च समाविष्ट नसतात.
एका दिवसात ड्रोनद्वारे पंधरा ते वीस एकर क्षेत्रावर फवारणी करणे शक्य आहे. यामुळे पिकांवर रोगराई किंवा कीटकांचा प्रसार होण्यापूर्वीच त्यावर नियंत्रण मिळवता येते. वेळेवर उपचार केल्यामुळे पिकांचे नुकसान टाळता येते आणि उत्पादन वाढते.
विविध पिकांवरील यशस्वी प्रयोग
ड्रोन फवारणी तंत्रज्ञानाचा वापर विविध प्रकारच्या पिकांवर यशस्वीरीत्या केला जात आहे. धान्य पिकांमध्ये गहू, भात, ज्वारी, बाजरी यांवर तसेच डाळी पिकांमध्ये हरभरा, भुईमूग, सोयाबीन यांवर हे तंत्रज्ञान प्रभावी ठरत आहे.
फळबागांमध्ये आंबा, द्राक्षे, डाळिंब यांवर तसेच भाजीपाला आणि फुलांच्या पिकांवरही ड्रोन फवारणीचा यशस्वी वापर होत आहे. विशेषतः ऊसासारख्या उंच पिकांवर या तंत्रज्ञानाचे फायदे अधिक दिसून येतात कारण ड्रोन वरून खाली फवारणी करू शकतो आणि औषध पिकाच्या सर्व भागांपर्यंत समान प्रमाणात पोहोचते.
खरेदी आणि अनुदान योजना
ड्रोन खरेदी करण्यासाठी सुमारे सहा ते नऊ लाख रुपयांची गुंतवणूक करावी लागते. मात्र सरकारकडून या खरेदीवर उदार अनुदान दिले जाते. सामान्य शेतकऱ्यांना चाळीस टक्के अनुदान मिळते, तर कृषी शिक्षण घेतलेल्या तरुणांना पन्नास टक्क्यांपर्यंत अनुदान मिळू शकते.
एकट्याने ड्रोन खरेदी करणे महाग पडू शकते, त्यामुळे शेतकरी गट तयार करून किंवा सेवा प्रदाता संस्था स्थापन करून ड्रोन खरेदी करणे अधिक फायदेशीर ठरते. यामुळे खर्च विभागून घेता येतो आणि अधिक शेतकऱ्यांना याचा लाभ मिळू शकतो.
तांत्रिक वैशिष्ट्ये
आधुनिक कृषी ड्रोनमध्ये दहा लिटर क्षमतेचा औषध टाकी असतो. ही क्षमता एका एकर क्षेत्रावर फवारणी करण्यासाठी पुरेशी असते. ड्रोन अत्याधुनिक जीपीएस तंत्रज्ञानाने सुसज्ज असतो, ज्यामुळे अचूक फवारणी करता येते आणि एकाच जागी दुप्पट औषध पडण्याची शक्यता नसते.
या ड्रोनमध्ये स्वयंचलित उड्डाण प्रणाली असते, ज्यामुळे ऑपरेटरला फक्त सुरुवातीला दिशा देणे आवश्यक असते. त्यानंतर ड्रोन स्वतःच नियोजित मार्गाने फवारणी पूर्ण करून परत येतो.
भाडे तत्त्वावरील सेवा
सध्या महाराष्ट्रातील सांगली आणि कोल्हापूर जिल्ह्यांमध्ये पन्नासहून अधिक ड्रोन कार्यरत आहेत. या ड्रोनच्या मालकांनी भाडे तत्त्वावरील सेवा सुरू केली आहे, ज्यामुळे ड्रोन खरेदी न करता शेतकरी या तंत्रज्ञानाचा लाभ घेऊ शकतात.
ही सेवा ग्रामीण भागात वेगाने पसरत आहे आणि अधिकाधिक शेतकरी या नवीन तंत्रज्ञानाकडे वळत आहेत. भविष्यात इतर जिल्ह्यांमध्येही अशा सेवा उपलब्ध होण्याची अपेक्षा आहे.
पर्यावरणीय फायदे
ड्रोन फवारणीमुळे पर्यावरणालाही फायदा होतो. पारंपरिक पद्धतीच्या तुलनेत कमी प्रमाणात औषध वापरावे लागते कारण ड्रोन अचूक प्रमाणात औषध पोहोचवू शकतो. यामुळे मातीत आणि पाण्यात रसायनांचे प्रमाण कमी होते.
तसेच हवेत औषधाचे कण पसरण्याचे प्रमाण कमी असते, ज्यामुळे आजूबाजूच्या फायदेशीर कीटकांवर कमी परिणाम होतो. यामुळे पर्यावरणीय संतुलन राखण्यास मदत होते.
ड्रोन तंत्रज्ञान हे भविष्यातील शेतीचे महत्त्वाचे साधन ठरणार आहे. तंत्रज्ञानाच्या प्रगतीमुळे ड्रोनची किंमत कमी होत जाईल आणि त्यांची कार्यक्षमता वाढेल. भविष्यात बियाणे पेरणे, खत पसरवणे आणि पिकांची देखरेख यासारखी कामे देखील ड्रोनद्वारे करता येतील.
या तंत्रज्ञानामुळे शेती अधिक वैज्ञानिक, कार्यक्षम आणि फायदेशीर होईल. शेतकऱ्यांना कमी मेहनत करून जास्त उत्पादन मिळेल आणि त्यांचे आर्थिक स्थिती सुधारेल.
अस्वीकरण: वरील माहिती इंटरनेट प्लॅटफॉर्मवरून घेण्यात आली आहे. ही बातमी १००% सत्य आहे याची आम्ही हमी देत नाही. त्यामुळे कृपया काळजीपूर्वक विचार करून पुढची कार्यवाही करा.
Also Read:
ई श्रम कार्ड पेंशन योजना 2025 – आता मिळणार दरमहा ₹3000 पेन्शन E Shram Card Pension Scheme